เมื่ออาทิตย์ก่อนผมมีโอกาสได้ไปเที่ยวตลาดน้ำลำพญา จ.นครปฐม ที่นี่เป็นตลาดน้ำเล็กๆที่ผู้คนไม่มากนักอาจจะเป็นเพราะชื่อเสียงยังไม่เป็นที่รู้จักมาก ภายในตลาดจะเห็นก็มีเพียงร้านอาหารและร้านขายผักพื้นบ้าน แต่ที่ผมจะมาพูดถึงวันนี้ไม่ใช่เรื่องตลาดน้ำแห่งนี้ แต่ผมจะมาพูดถึงเรื่องมุมมองของชาวบ้านคนหนึ่ง
ที่สะท้อนถึงคนที่ชอบเลี้ยงปลาอย่างพวกเราที่ตลาดน้ำแห่งนี้มีเรือนำนักท่องเที่ยวล่องแม่นำท่าจีน ซึ่งเป็นเรือมาด เรือพายแบบโบราณที่มีอายุร่วมร้อยปีไม่ใช่แพแบบที่เห็นกันทั่วๆไป ซึ่งค่าลงเรือก็ไม่แพงครับและผมเองก็เลือกที่จะลงเรือล่องแม่น้ำท่าจีน โดยเรือลำที่ผมลงนั้นคนพายเป็นคุณลุงวัย60กว่าแล้ว แกเล่าว่าแกอาศัยและอยู่กินกับแหล่งน้ำนี้มาตั้งแต่เกิด ผมก็เลยถือโอกาสถามเรื่องเกี่ยวกับสัตว์น้ำต่างๆซึ่งคุณลุงก็เล่าว่าสมัยนี้ปลามีน้อยต่างจากสมัยก่อนที่มองไปทางไหนก็เห็นปลาดำผุดดำว่ายกันเต็มไปหมด เรียกว่ามีปลาหลายนิดให้จับมาทำเป็นอาหารที่เหลือก็ขายได้อย่างไม่ลำบาก แต่ในปัจจุปันมันไม่เหมือนเดิมเพราะว่าปลามันโดนทำลาย โดยเฉพาะปลากรายที่วันนี้แทบจะหายไปแล้วจากแหล่งน้ำธรรมชาติ เพราะ "ปลาต่างถิ่น" มันมากเกินไป
อะไรคือปลาต่างถิ่น หลายๆคนอาจจะสังสัยแล้วปลาต่างถิ่นมันมาจากไหน ผมลองตั้งคำถามนี้กับคุณลุงพายเรือ " มันก็มาจากความมักง่ายของคนไงไอ้หนู " นี่คือคำตอบที่คุณลุงพายเรือตอบกับผม ใช่...ผมยอมรับเรื่องความมักง่ายของคน...คนเลี้ยงปลาสวยงามอย่างพวกเรานี่ล่ะ ไม่อาจปฏิเสธความรับผิดชอบส่วนนี้ไปได้เลย คนเลี้ยงปลาสวยงามอย่างผมอย่างคุณนี่ล่ะที่ทำลายสายพันธุ์ปลาพื้นเมือง แล้วปลาต่างถิ่นคืออะไร เมื่อก่อนผมมักจะพูดกับเพื่อนที่เลี้ยงปลาว่าปลาพวกนี้หากมันอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติของเราพวกมันถือเป็น เอเลี่ยนสปีซี่ย์ หรือบางครั้งผมก็เรียกมันว่าสายพันธุ์ปีศาจ เพราะปลาพวกนี้เมื่อมันอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติมันคือนักทำลายสายพันธุ์ปลาพื้นบ้านของเรา
แล้วพวกสายพันธุ์ปีศาจเหล่านี้มีอะไรบ้าง...ที่จริงมันไม่ใช่ปลาที่เราไม่คุ้นเคยเลย มันก็เป็นปลาที่เรานักเลี้ยงปลาตู้รู้จักนั่นล่ะ เช่น ปลาซักเกอร์ หรือบางคนเรียกปลาเทศบาล ปลาหมอสี ปลาเอดิเตอร์ ปลาเรดเทล และอีกหลายๆชนิด แล้วทำไมผมถึงบอกว่าปลาพวกนี้มันเป็นปลาปีศาจ มันก็แค่ปลาสวยงามที่มีซื้อขายกันทั่วไป ก่อนอื่นผมของบอกก่อนนะครับ ผมไม่ได้โจมตีหรือรังเกียจปลาพวกนี้ เพราะปลาเหล่านี้บางตัวผมก็เลี้ยงเอาไว้ เพียงแต่ผมอยากจะบอกว่าปลาพวกนี้ไม่ใช่ปลาพื้นบ้านมันจึงไม่อยู่ในระดับของห่วงโซ่อาหารของแหล่งน้ำธรรมชาติบ้านเรา ดังนั้นมันจึงเป็นเหมือนพวกนอกกฏหมายพร้อมจะแหกกฏและอยู่เหนือกฏ ดังนั้นเมื่ออยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติมันจึงไม่ต้องสนใจกฏของห่วงโซ่อาหาร พวกมันจึงสามารถทำลายและโจมตีสายพันธุ์ปลาพื้นบ้านของเราที่ไม่ได้วางกฏป้องกันปลาพวกนี้
ผมขอยกตัวอย่างปลาซักเกอร์ที่เรานิยมเลี้ยงเพื่อช่วยกำจัดปฏิกูลและทำความสะอาดตู้ปลาของเรา แต่เมื่อปลาพวกนี้ตัวโตรูปร่างไม่น่ารักเอาเสียเลยดังนั้นคนเลี้ยงปลาตู้หลายคนจึงไม่อยากจะเลี้ยงปลาหน้าตาพิลึกพวกนี้ เมื่อไม่อยากเลี้ยงและด้วยความรักปลาจึงเอามันไปปล่อยในแหล่งน้ำธรรมชาติ เพราะถือว่าเป็นการทำบุญไปในตัว ทั้งที่จริงแล้วเราไม่รู้เลยว่ามันสร้างบาปให้กับธรรมชาติของเรา เพราะเมื่อปลาพวกนี้ลงไปอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติด้วยพฤติกรรมการหากินของมันที่จะดูดอาหารตามขอนไม้หรือก้อนหินใต้น้ำและแน่นอนสิ่งที่ปลาพวกนี้หากินมันก็เป็นที่เพาะฟักของไข่ปลาพื้นบ้านของเราอีกหลายชนิด เช่น ปลากราย ปลาตองอ่อน แล้วอะไรจะเหลือเมื่อปลาพื้นบ้านเหล่านี้ไม่เคยมีศัตรูทางธรรมชาติแบบนี้ เราคนไทยนิยมบริโภคเนื้อปลากรายแต่เราไม่บริโภคเนื้อปลาซักเกอร์ไม่ใช่หรือ นอกจากนั้นยังมีปลาอย่างปลาหมอสี ซึ่งหากมันอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติ ปลาพื้นบ้านอย่างปลาตะเพียนก็คงจะสูญพันธุ์ไปในไม่นาน เพราะปลาสองสายพันธุ์นี้เป็นอริกัน และนิสัยก็ต่างกันปลาหมอสีเป็นนักล่ากินเนื้อและหวงไข่แต่ปลาตะเพียนไม่ เพราะมันจะไข่ไว้เป็นแพตามไม้น้ำหรือกองผักตบชวา และเมื่อปลาหมอสีเจอก็เรียบร้อย เมื่อโตขึ้นปลาสองชนิดนี้จะแย่งแหล่งอาหารกันและปลาหมอสีที่ดุดันกว่า ก้าวร้าวกว่า ตัวใหญ่กว่า และกินเก่งกว่า ก็จะกำจัดคู่แข่งจนสูญพันธุ์ เราจะกินปลาหมอสีกันไหมหรือจะกินต้มยำปลาตะเพียน และตัวอย่างสุดท้ายนี่อาจจะพบน้อยแต่ก็เคยพบที่แม่น้ำเจ้าพระยา นับว่าน่ากลัวมาก เพราะมันคือปลาเอดิเตอร์ นักล่าขนานแท้ อย่าลืมหากมันอยู่ในแหล่งน้ำธรรมชาติมันอาจโตได้ถึง2เมตร แม่เจ้า...คิดกันเอาเองนะครับ
แล้วเราจะทำยังไงกับปลาที่เราไม่อยากเลี้ยงแล้วล่ะ คำถามแบบนี้ผมตอบบ่อยครั้งและทุกครั้งจะมีเสียงด่าเสมอแต่ก็ขอยืนยันที่จะตอบแบบเดิมคือ
1.ขายต่อหากคุณไม่อยากเลี้ยง แม้นจะไม่ได้ราคาก็เหอะ
2.ให้เพื่อนให้ญาติที่เขาอยากเลี้ยงและคิดว่าเลี้ยงได้ดี
3.กำจัดมันทิ้งซะ...ข้อนี้ล่ะครับผมโดนด่ามากที่สุด
แต่เชื่อเถอะครับหากคุณไม่ทำลายมันเพียงอ้างว่าสงสารฉันเป็นคนใจดีมีเมตตา ลองกลับไปถามประมงน้ำจืด ชาวบ้านและเหล่าปลาพื้นบ้านดู ว่าข้ออ้างของคุณมันขาดความรับผิดชอบขนาดไหน
วันนี้ผมคุยกับคุณลุงพายเรือฟังแกเล่าถึงอดีตที่ผ่านมา พูดถึงปัจจุปันที่กำลังเป็นไปและชี้ให้เห็นอนาคตที่กำลังจะเกิดขึ้น แม้นสังขารของแกร่วงโรย สายตาไม่ดีเหมือนเดิมแต่ความคิดสามัญสำนึกแกเต็มเปี่ยมกว่าผมกว่าคุณ....กว่าคนเลี้ยงปลาสวยงามใช่หรือเปล่า...ถามตัวเองครับ
ความจริงในความเป็นจริง เห็นด้วยครับ
ตอบลบ